Master of Music
Schola Cantorum Basiliensis (Fachhochschule Nordwestschweiz)
Basel, Zwitserland
01-08-2019 – 01-08-2021
Voorbereiding op je verblijf
Als voorbereiding op mijn verblijf heb ik contact opgenomen met collega-musici in de stad die ik
al kende. Zij hielpen me met de juiste website en Facebook-pagina’s om een WG (kamer) te
vinden. Omdat zulke kamers zo snel en vaak aangeboden werden, en de bewoners eigenlijk
alleen live met mensen wilden afspreken, besloot ik gewoon aan het begin van mijn studie naar
Basel te reizen, en ter plekke kamers te gaan bezichtigen. Na een maandje van bank naar bank
te verhuizen (bij vrienden/collega’s) vond ik een fantastische kamer voor weinig geld in het
centrum van Kleinbasel. Dat bleek de ‘artistieke’ helft van de stad – in tegenstelling tot
Grossbasel (waar alle banken en kantoren zitten) leeft het er echt. Ik had dus veel geluk!
Opvang door de buitenlandse instelling
De eerste dagen op de nieuwe school waren enorm chaotisch. Het is een opleiding voor oude
muziek, maar dat werd wel heel letterlijk genomen: roosters moest je zelf bij elkaar sprokkelen uit
handgeschreven briefjes op een groot prikbord, etc. Maar na een week of twee viel alles op zijn
plek! Wel voelde ik me vanaf het begin al enorm welkom en warm ontvangen. Dat is tijdens de
studie alleen maar meer gegroeid, het was een fantastische plek om te studeren.
Indruk van de woonomstandigheden, aanpassing aan de cultuur/samenleving, sociale
activiteiten
Ik had eerlijk gezegd verwacht dat de cultuur in Zwitserland niet veel zou verschillen van de Nederlandse. Niets bleek minder waar: er zijn heel grote verschillen! Wat ik het meest ervaar, is dat er in dit land heel veel geschreven en ongeschreven regeltjes zijn. Mensen verwachten dat je deze – ook als buitenlander – allemaal kent, en laten heel duidelijk merken dat ze het niet waarderen als je iets per ongeluk op de ‘foute’ manier doet. Bijvoorbeeld in het verkeer: je kunt als fietser een boete krijgen voor iemand achterop nemen, voor het hebben van een terugtraprem, maar zelfs als je bij het wachten voor een stoplicht je voet op de stoeprand in plaats van de weg zet (!)… Maar ook in woonomstandigheden: als ik met Zwitserse huisgenoten een keer per ongeluk mijn lunch voor de volgende dag op ‘hun’ plankje van de koelkast zette, dan aten ze het zonder schaamte voor mijn neus op, omdat het mijn fout was. Heel leuk om met Zwitserse huisgenoten de cultuur en taal te leren kennen, maar soms ook een beetje wennen!
Basel is een enorm links-geörienteerde stad, en kunst en cultuur zijn er belangrijk en volop aanwezig. Tijdens de pandemie werd dit nog eens benadrukt door de steun die de stad Basel aan musici gaf: iedere afgestudeerde kunstenaar/artiest (een buitenlands diploma gold ook!) die in Basel woonde kreeg een bescheiden aanvulling van het inkomen, zonder al te veel vragen en bureaucratie. Vergeleken met de situatie van mijn Nederlandse vrienden en collega’s was dat echt stukken beter. Maar het is ook aan concertpubliek te merken: mensen zijn oprecht enthousiast, en respecteren de musici enorm. Waar in Nederland de musici vaak als hobbyisten worden gezien, kijken de mensen in Basel bijna naar ons op, omdat we muziek gestudeerd hebben. Er worden hier concerten georganiseerd met totaal obscure, onbekende componisten uit de middeleeuwen en renaissance op het programma, en toch zit de zaal dan vol, omdat het publiek vertrouwen heeft dat de musici iets moois zullen laten horen. Dat is heel bijzonder, en
een groot contrast met Nederland!
Ik vond het interessant om de contrasten binnen de Zwitserse cultuur te zien. Aan de ene kant zijn Zwitsers enorm gesloten voor ‘buitenlanders’ en denken ze vooral aan zichzelf en hun eigen cultuur, maar aan de andere kant zijn ze weer zo sociaal als het gaat om steun in coronatijd en in de kunst en cultuur. Niet te vergelijken met Nederland, en daarom een geweldige ervaring!
Faciliteiten aan de buitenlandse instelling (studiefaciliteiten, onderzoeksfaciliteiten, campus)
De Schola Cantorum Basiliensis is een droomplek om te studeren. De school is heel rijk, omdat er in Zwitserland veel geld is, en mensen dat graag aan kunst- en cultuur(opleidingen) geven. Maar dat geld wordt ook echt gebruikt voor de studenten. Er is een fantastische onafhankelijke bibliotheek op de campus, waar werkelijk alles te vinden is. En als ze het niet hebben, dan regelen ze wel dat je het op een andere manier krijgt. Als je een specifiek instrument voor een bepaald project (of gewoon uit interesse) wil lenen, dan hebben ze een complete collectie klaarstaan om uit te kiezen. En studeerruimtes zijn er genoeg, en zowel de studeerlokalen als de bibliotheek zijn dag en nacht te bezoeken met een studentenpas (ik heb er regelmatig tot na middernacht gezeten, echt waar!)
De corona-uitbraak in 2020 heeft bijna overal impact gehad op het onderwijs op universiteiten. Hoe was dat in het land van jouw buitenlandse bestemming? Heb je online onderwijs gehad? Hoe lang heeft de periode van online onderwijs geduurd? Ben je in die periode teruggekeerd naar Nederland? Of niet? En waarom wel of juist niet? Hoe heeft corona verder jouw buitenlandse studie beïnvloed?
Ook aan mijn school was de invloed van corona duidelijk te merken. Voor enkele maanden hebben we online les gehad, maar gelukkig duurde dit niet lang (zeker vergeleken met Nederland!). De Zwitserse overheid gaf al snel een uitzondering voor het conservatorium, omdat
het bij muzieklessen zo belemmerend was om online te werken. Theorie bleef nog iets langer online (of gemixt online/live in kleine groepen), maar de praktijklessen (privelessen en ensembles) zijn voor het grootste deel van de tijd live doorgegaan. Met plexiglas schermen en dergelijke, maar dat was geen grote belemmering. Wat wel jammer was, was dat ik bij mijn eindexamen slechts 30 mensen mocht toelaten. Zo’n eindconcert is altijd een feestelijk moment waar iedereen aanwezig wil zijn, maar aan de helft van de mensen die wilden komen kijken moest ik nee verkopen… Het was alsnog een heel fijn concert, maar natuurlijk had ik het liefst al mijn vrienden erbij gehad. Aan het begin van de coronacrisis ben ik wel voor een korte periode (ca. 2 maanden, denk ik) teruggekeerd naar Nederland, omdat alle grenzen op slot gingen. Dat was precies de periode waarin alles online was, dus ik hoefde niets te missen.
Onderwijs en kwaliteit (denk aan het gevolgde programma, studiedruk, kwaliteit van het onderwijs, begeleiding, aansluiting bij je eigen verwachtingen)
Mijn masterstudie heette ‘Spezialisierter Master in Historische Aufführungspraxis’, en was
speciaal gericht op studenten die al een master van een ander conservatorium hadden. Binnen
het programma was er meer focus op mijn spelen en minder op een master-onderzoek, en kreeg
ik extra vrijheden om te kiezen in welke richtingen ik mij wilde specialiseren. Ik koos daarbij
vooral voor de vakken die ik in Nederland nergens zou kunnen krijgen. Verschillende
ensemblelessen van de wereldwijde specialisten in middeleeuwse muziek bijvoorbeeld. En een
vak waarin we ons in de wiskunde en theorie achter historische stemmingen van
orgels/klavecimbels en ensembles verdiepten. Enkele vakken, zoals historische muzieknotatie en
harmonieleer, waren verplicht, maar speciaal voor deze master ingericht. Op de kwaliteit en
studiedruk van het programma heb ik niets aan te merken, het overtrof al mijn verwachtingen! De
opleiding heeft een internationale goede reputatie op dit gebied, en ik heb nu zelf kunnen ervaren
waarom dat zo is. De begeleiding tijdens mijn studie is precies goed geweest: het was nooit
opdringerig, maar zodra ik ergens hulp bij nodig had was dat er meteen.
Toekomstplannen
Ik heb besloten om na mijn afstuderen nog een jaar in Basel te blijven. Ik volg dit jaar nog enkele extra vakken aan de Schola Cantorum, en hoop zo een beetje te compenseren voor het missen van wat sociale contacten die ik tijdens het moeilijkste deel van de pandemie niet kon opbouwen. Wel weet ik ook zeker dat ik rond de komende zomer weer terugkom naar Nederland. Ik heb enorm veel kennis kunnen opdoen die in Nederland weinig tot niet beschikbaar is, en denk dat ik nu echt iets bijzonders te bieden heb aan de Nederlandse muziekwereld. Ik wil die kennis heel graag gaan delen. Dat mocht ik afgelopen najaar al doen als coach in een oudemuziek-project aan het Koninklijk Conservatorium, en dat hoop ik de komende jaren nog veel vaker op die en andere plekken te mogen doen. Met mijn ensemble kunnen we daarin ook een rol gaan spelen – we zijn het enige ensemble in onze generatie dat zich volledig op 16/17eeeuwse muziek gericht hebt, en we hebben daar straks echt iets te bieden.
Ervaringen